بررسی اثر شاخصهای توسعه حمل‌ونقل بر فراوانی صدمات ترافیک جاده‌ای

مقدمه: در ایران، تعداد مرگ‌ومیر ناشی از تصادفهای جاده‌ای در یک سال، معادل جمعیت یک یا چند شهر کوچک است. در این حوادث، علاوه بر ازدست‌رفتن تعداد زیادی از جمعیت و بروز مصدومیتها و معلولیتهای جسمی برای تعداد زیادی از افراد، پیامدهای منفی اقتصادی، اجتماعی و روانی متعدد دیگری نیز ایجاد می‌شود. با توجه به فراوانی و شدت حوادثی که در تجربه سیستم حمل‌ونقل جاده‌ای ایران ثبت شده است، پژوهش حاضر به بررسی اثر شاخصهای توسعه حمل‌ونقل بر فراوانی صدمات ترافیک جاده‌ای استانهای کشور پرداخته است. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و در زمره مطالعات کاربردی است که به بررسی وضعیت استانهای کشور ازنظر شاخصهای حمل‌ونقل با استفاده از روش شاخص ترکیبی توسعه و محرومیت پرداخته و اثر این شاخصها را بر متغیرهای حوادث جاده‌ای شامل تعداد مرگ‌ومیر و تعداد مصدومان ناشی از تصادف رانندگی را با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیره بررسی کرده است. یافته‌ها: ازنظر شاخصهای توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای، استانهای تهران، اصفهان و مازندران وضعیت بهتری نسبت به سایر استانها دارند و اردبیل، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی از مطلوبیت کمتری برخوردارند. بیش از 50% تغییرات متغیر «تعداد مرگ‌ومیر» و بیش از 85% تغییرات «تعداد مصدومان» ناشی از تصادفهای رانندگی از طریق ترکیب خطی شاخصهای مورد مطالعه تبیین شده است؛ همچنین در آن دسته از استانهای کشور که با تقاضای سفر بیشتری مواجه هستند، شاخص ایمنی در سطح پایین‌تری قرار دارد. بحث: بر اساس یافته‌های پژوهش، شاخصهای مربوط به تقاضای سفر مانند «حمل‌ونقل مسافر و کالا» و «شرکتها و مؤسسات حمل‌ونقل» و «ایمنی» تأثیر معنی‌داری بر تعداد مرگ‌ومیر و مصدومان ناشی از حوادث و تصادفهای رانندگی دارند. درواقع، هرچه میزان تقاضای سفر بیشتر باشد، افزایش رفتارهای ترافیکی مخاطره‌آمیز رانندگان ازیک‌طرف و کیفیت پایین ایمنی راه و جاده از طرف دیگر در افزایش وقوع سوانح و صدمات ترافیک جاده‌ای مؤثر هستند.